Platon’un Epistemolojisi – Theaitetos ve Sofist Çevirisi ve Açıklaması

Klasik dönem uzmanı Francis Macdonald Cornford tarafından tercüme edilen ve Platon’un iki diyalogunun yer aldığı Platon’un Epistemolojisi; Aristoteles, Platon ve Yunan felsefesi tarihinin eserlerini içeren Antik Felsefe serisinin onuncu cildinin beşincisidir. İlk olarak 1935 yılında yayınlanan bu çalışma, Platon’un Theaetetus ve Sofist adlı eserlerine dair yorumlara yer vermektedir. Ayrıca epistemolojisiyle ilgili yararlı birtakım arka plan bilgilere ek olarak metnin anlaşılmasında eşsiz içgörüler de sağlayan kapsamlı yorumlar sunmaktadır.

Theaitetos diyalogu, “bilgi nedir?” sorusunun sistematik bir incelemesini sunar. Diyaloğun büyük kısmı Sokrates ile öğrenci Theaitetos arasında geçer. Diyalog boyunca araştırdıkları cevaplar ele alınır ancak okurun bu mesele üzerine düşünebilmesi için bir sonuca bağlanmaz. Sofist’te ise Platon “sofist” terimini yeniden tanımlar. Platon bu terimi değersizleştirmekle beraber, felsefede safsatalara yani dilsel muğlaklıklara dayanan aldatıcı görüşleri ele alır. 

Francis Macdonald Cornford, tercüme çalışmasında Platon’un belli bir eğitim görmüş kişiler arasında geçen karşılıklı konuşmanın akıcı dilini korumak ve bir sözcüğün teknik bir terim olarak katılaşıp kalmasına izin vermeye karşı çıkmak biçimindeki kendi uygulamasını izlemeye çalışmıştır. Metnin oldukça yoğun bölümlerinde Francis Macdonald Cornford’un Platon’un gerçekte neyi kastettiğini ve uslamlamanın bu bölümünün uslamlamanın (argümanın) geri kalanıyla nasıl bir ilişkisi bulunduğunu bulgulamayı amaçlayan bir yorumu yer alıyor.

Platon’un Epistemolojisi, her durumda, okuyucuya Platon’un metinlerini doğrudan doğruya okuma olanağı vermek için tasarlanmış bir eser. Çeviri, büyük bir olasılıkla ya da kesinlikle çarpıtılmış olan pasajlar için yapılan düzeltmeler dışında, Burnet’ın yayınladığı Yunanca metni izler. Metnin Ahmet Cevizci tarafından yapılan Türkçe çevirisi de aynı hassasiyetle hazırlanmıştır. Eser, yalnızca felsefe öğrencileri için değil aynı zamanda her okurun daima gündeminde tutabileceği türden soruları ele almaktadır.  

Deniz Temel Demirdağ