Deniz Gücü Devletleri

Nelson: Britannia’s God of War ve Admirals: The Naval Commanders who Made Britain Great isimli eserlerin yazarı olan veThe Challenge: Britain against America in the Naval War of 1812 adlı kitabıyla prestijli Anderson Madalyası’nı kazanan Andrew Lambert, dikkatini beş büyük “deniz gücü” devletine çeviriyor: Atina, Kartaca, Venedik, Hollanda Cumhuriyeti ve Britanya.

Lambert, bu deniz güçlerinin Rusya gibi karasal devletlerden, Antik Rodos ve Erken Modern Dönemde Cenova gibi daha küçük deniz devletlerinden ve İspanya, Portekiz gibi kıtasal güçlerin deniz imparatorluklarından farklı olduğunu savunmaktadır. Bu eserde de bu devletlerin inşa ettikleri “deniz gücü” kimliklerinin eylemlerine nasıl yön verdiğini ve büyüklükleriyle orantısız bir başarı elde etmelerini nasıl sağladığını inceliyor. Her bir deniz gücünün kendine özgü kültürünü inceleyen Lambert, onları hantal kıtasal rakiplerinden daha dinamik, açık ve kapsayıcı kılan unsurların altını çiziyor. Zira deniz güçleri bilinçli bir şekilde denizi en üst düzeye çıkaran denizci kimlikler yarattılar ve bunları kasıtlı olarak birbirlerinin deneyimleri üzerine inşa ettiler. Böylece karadaki emsallerinden çok daha fazlasını başardılar. Bu uluslar ancak kimliklerinin denizcilik boyutunu unuttuklarında gerilemeye başladılar.

Lambert, bizi Salamis’ten Güney Çin Denizi’ne götüren son derece özgün ve ileriye dönük analizinde, bu büyük güçlerin küresel ekonomiyi ve çağdaş Batı toplumunu tanımlayan liberal değerleri nasıl şekillendirdiğini etkili bir biçimde ortaya koyuyor. Nitekim neden farklı olmayı seçtiklerini ve başarılarının -ve nihai başarısızlıklarının- ardında nelerin yattığını anlamak, dünya tarihine ilişkin daha derin bir anlayış geliştirmek açısından kritik öneme sahiptir. Amerika Birleşik Devletleri ve Çin’in deniz gücü olmaktan ziyade modern bahri güçler olduğunu kabul edilmesi hem güncel meseleleri hem de dünya tarihindeki uzun vadeli eğilimleri anlamak için son derece mühimdir. 

Deniz Gücü Devletleri; devletlerin, coğrafyanın arz ettiği şartlarla değil siyasal tercihle hareket ederek kültürlerini karadan denize yönlendirme yetenekleri ve bir deniz gücü olma seçiminin, büyük güç hâline gelen az sayıda devlet üzerindeki etkileri hususundadır. Sonuç olarak bu eser, başarıları ve nihai başarısızlıkları sürekli ilgi konusu olan bu beş devlete ilişkin alanında zirvede olan bir akademisyen tarafından yapılan son derece özgün bir “büyük düşünme” analizidir.