A. Ali Ural’la Kitap Yolculukları” 2. Dönem 8. Ders Notları

A. Ali Ural’la kitap yolculuğumuzun sekizinci dersinde Ebu Hâmid el-Gazâlî’nin Amel Ahlâk ve Saadet (Mizânü’l-Amel) adlı eseri ele alınarak amel, ahlâk ve saadet kavramları üzerine derinlemesine bir değerlendirme yapıldı.

İlim, göğüslerdedir, kalplerdedir; satırlarda değil.

Genç bir ilim talebesi olan Gazali, ilmin sadece defterlerde kalmaması, kalbe nakşolması gerektiğini fark eder ve bu şuura ulaşmak için yıllarca çalışır.

Gazali’nin Yolculuğu

Gazali, önce Tus’tan çıkıp Gürcan ve Nişabur’a gider. Burada El Cüveyni’nin 400 talebesi arasında en parlak yıldız olur.

El Cüveyni’nin vefatından sonra Gazali’nin şöhreti yayılır ve Selçuklu veziri Nizamülmülk tarafından Bağdat Nizamiye Medresesi’ne davet edilir. Burada büyük bir âlim olarak dersler verir ve öğrenciler yetiştirir.

Gazali ve Tasavvufi Dönüşüm

 Kardeşi Ahmet El Gazali’nin sözleri ve içsel sorgulamaları sonucunda her şeyi bırakır ve 11 yıl sürecek bir inzivaya çekilir. Bu süreçte ilim ve amelin birlikte yürütülmesi gerekliliğini derinden kavrar.

Emevi Camii’nde iki yılını itikafta geçirir, sade bir hayat sürer ve sultanlardan uzak durma kararı alır.

Gazali’nin Ahiret Anlayışı ve Mizanü’l-Amel

Gazali, Mizanü’l-Amel eserinde ahiret saadetini şu şekilde tanımlar:

Dünyadaki saadet sınırlı ve geçicidir. Gerçek saadet ancak ahirettedir.

Ahiret İnancının Grupları

 Gazali’ye göre insanların ahiret inancı dört gruba ayrılır:

   Ahiretin tamamına iman eden müminler,

Sadece aklî lezzet ve azaba inanan filozoflar,

Hissi lezzetleri reddedenler,

Ahmaklar: Arzuların esiri olup gerçekleri göremeyenler.

Gazali, ilim ve amelin bir arada yürütülmesi gerektiğini vurgulamış ve geride 400’den fazla eser ve binlerce talebe bırakmıştır. Onun sözleri, ilmin kalplere nakşolmasının önemini gösterir: Amelsiz ilim, meyvesiz ağaç gibidir.