“A. Ali Ural’la Kitap Yolculukları” 2. Dönem 3. Ders Notları

“A. Ali Ural’la Kitap Yolculukları” 3. Ders Notları

Karanlığın Yüreği – Joseph Conrad

Yolculuğumuz bir Afrika ülkesi olan Kongo’ya.

Yolculuğu yapan kaptan, kitabımızın yazarı Polonya asıllı bir İngiliz: 1857 doğumlu Joseph Conrad. On bir yaşında babasını kaybeden Conrad, on altı yaşında dayısı tarafından çalışması için bir İngiliz gemisine verilir. Yirmi bir yaşında ilk defa İngiltere’ye ayak basar ve beş yıl sonra İngiliz vatandaşı olur. Babası bir Polonya milliyetçisidir ve aynı zamanda entelektüel bir yazardır. Shakespeare ve Viktor Hugo’yu lehçeye çevirmiş, oğlunu Fransız edebiyatına yönlendirmiştir. Conrad, İngiltere’de İngilizcesini geliştirip, İngiliz edebiyatında önemli eserler verecek hâle gelmiştir. 1886’da İngiltere vatandaşlığından sonra bir gemiye kaptan olmuş, Kongo ve Malezya adalarına yolculuklar yapmıştır. Bu bilgiler eserin arka planı hakkında fikir sahibi olmamız açısından önemli.

Karanlığın Yüreği yazarın en ses getiren eseridir. Roman formatında gibi gözükse de aslında kitap bir novelladır. Her ne kadar sömürgeciliği eleştirir görünse de yazar da bu sömürgeciliğin bir parçasıdır. Conrad’ın Fransız sömürgeciliğini eleştirirken İngiliz sömürgeciliğini dile getirmemesi dikkat çekmektedir.

Eserde novellaların bir özelliği olan çerçeve anlatımı söz konusudur. Gemide başlar hikâye.  Kitapta iki karakter vardır: Marlow ve Kurtz. Marlow iyi karakter, Kurtz ise kötü karakterdir. Kitapta, yeryüzünün ayak basılmamış yerleri ifadesi geçer. Burada şu soruyu sormak lazım. Bir yerin yerlileri orada yaşarken sırf beyazlar oraya gitmediği için mi ayak basılmamış yerler diye söz ediliyor? 

Marlow gemisini devralacağı güne kadar üç ay boyunca sömürge istasyonunda kalır. Bu istasyondakilerin görevi ormanda hırsızlık yaparak çaldıklarını ülkelerine göndermektir. Marlow burada en çok fildişi toplayan, çalan ve takas eden kişi olarak Kurtz’ un methini duyuyor ve bir yıldır kendisinden haber alınamayan Kurtz’ u bulmak üzere yola çıkıyor. Kurtz’u ölüm döşeğinde buluyorlar ve onu gemiye taşıyorlar. O güne kadar Kurtz’ un çaldığı fildişi ve mücevherleri de gemiye götürüyorlar. Marlow bir Rustan Kurtz hakkında hikâyeler öğreniyor. Bir süre sonra da Kurtz ölüyor ve bir nehir adasına gömüyorlar.

Marlow da bu esnada bir hastalığa yakalanır ve Kurtz’un ona verdiği mektupları İngiltere’ye ulaştırmak üzere yola çıkar. Bütün bu seyahat bir yıl yedi ay sürüyor. Kitapta yolculuğun rotası kitabın evrensel olabilmesi için belirtilmemektedir ama yazarın hayatına baktığımızda buranın Kongo olduğunu anlıyoruz.

Joseph Conrad bu eserinde içine ışık sızdırmayan insan kalplerine yolculuk yapmıştır. İnsan dediğimizde beyaz insanları kast ediyoruz. Çünkü yazarın dünyasında “insan”lar beyazlardır.

Ancak insan bütünüyle siyah veya beyaz değildir. Joseph Conrad da öyle; Fransız, İngiliz, sanatçı, idealist, denizci, emperyalist, anti-emperyalisttir. Büsbütün bir şeye ait değildir. Bir göçmen olmasına karşılık İngilizlerden çok İngiliz kesilmiştir. Sosyalizme düşmandır, demokrasiye düşmandır. İnsanları patron gibi görür ve kurtuluşun egemen topluma uymak olduğunu savunur. Eşitlik misyonunu küçümser. Merhamet, yardımseverlik gibi konular boştur onun için. Disiplin, otorite ve eril gücü önemser. Ayrıca kadın düşmanıdır. Kötü özelliklerinden biri de eserlerinde kadınları karikatürize eder. Sanatçı olmasına rağmen sanatın dünyevi ihtiyaçların, gündelik işlerin önüne geçtiğini savunur.

Joseph Conrad anlam ve hakikate ulaşılmayacağını savunur. Fakat her şeye rağmen romanları emperyalizmin iç yüzünü gösterir. 

Karanlığın Yüreği eserini okuduktan sonra sömürgecilik meselesini daha iyi kavramak için farklı kitaplar da okumamız gerekir. Robinson Cruose, Burma Günleri, Amok Koşucusu, Yabancı, İnsanların Dünyası bu kitaplardandır. 

Ancak okuyarak ve düşünerek dünyayı kavrayabiliriz. Okuma eylemi ardından düşünme eylemini getirirse o zaman anlam kazanır.